Prüf-Nr.
Tajne!
Torpedo-Schießvorschrift
für U-Boote
(T.S.V.U.)
Zeszyt 3
Prowadzenie ognia torpedowego na U-Bootach
Berlin 1943
Oberkommando der Kriegsmarine
M. Dv. Nr. 416/3
Poniższa instrukcja »Prowadzenie ognia torpedowego na
U-Bootach« zostaje zatwierdzona i wchodzi w życie z dniem
wydania.
Berlin, 19. sierpień 1943
Oberkommando der Kriegsmarine.
Spis treści
Strona
Uwagi wstępne ….................................................................…......... 5
Początkowe ustawienia systemu ...................................................... 6
I. Procedura użycia sprawnego systemu kierowania ogniem
lub bez używania systemu
A. Strzał salwą oraz strzał wielokrotny
1
przy użyciu
kalkulatora torpedowego oraz peryskopu lub celownika
nocnego …....................................................................... 9
B. Strzał salwą przy stałym kącie odchylenia żyroskopowego
przy użyciu peryskopu, bez użycia systemu kierowania
ogniem torpedowym
2
....................................................... 13
II. Procedura użycia częściowo uszkodzonego systemu
kierowania ogniem
A. Strzał salwą przy użyciu kalkulatora torpedowego oraz
peryskopu lub celownika nocnego — niesprawny
system przekazywania namiaru celu — …......…........... 15
B. Strzał salwą przy użyciu kalkulatora torpedowego oraz
peryskopu lub celownika nocnego — niesprawny
system przekazywania namiaru celu oraz kąta odchylenia
żyroskopowego — …...................................................... 17
III. Uwagi odnośnie poszczególnych rozkazów oraz procedur
A. Przy sprawnym systemie kierowania ogniem (I A) ........ 21
B. Bez użycia systemu kierowania ogniem (I B) .................. 26
C. Przy częściowo uszkodzonym systemie (II A i B) …....... 29
D. Możliwości strzału salwą ................................................. 36
Dodatki
Tablica 1: Rozmieszczenie elementów systemu kierowania ogniem na
U-Bootach typu II
'' 2: Rozmieszczenie elementów systemu kierowania ogniem na
U-Bootach typu VII
'' 3: Rozmieszczenie elementów systemu kierowania ogniem na
U-Bootach typu IX
'' 4: Rozmieszczenie elementów systemu kierowania ogniem na
U-Bootach typu X
5
Uwagi wstępne
System kierowania ogniem torpedowym pod warunkiem stosowania
zgodnego z regulaminem sposobu przekazywania rozkazów jest
niezawodnym narzędziem umożliwiającym celne wystrzelenie torpedy w
dowolnej sytuacji.
Jego zalety to:
1. wyeliminowanie konieczności wykonywania ręcznych obliczeń,
2. łatwość uwzględniania i wprowadzania różnych położeń celu
(w przypadku zygzakowania),
3. uwzględnienie zjawiska paralaksy oraz długości celu.
Jego wady to:
1. łącza selsynowe pomiędzy kalkulatorem torpedowym a pozostałymi
elementami systemu, które (w przypadku uszkodzenia) mogą
wprowadzać błąd,
2. obsługujący personel, który może popełnić błąd.
Wyeliminowanie tych wad leży w gestii dowodzącego okrętem i możliwe
jest poprzez prawidłowe utrzymanie oraz rutynowe kontrole działania układu
kierowania ogniem torpedowym oraz ścisłe trzymanie się procedury
przekazywania i potwierdzania rozkazów.
Procedura przekazywania rozkazów jest tak ułożona, aby przez
odpowiednie potwierdzanie wszystkich rozkazów wyeliminować możliwość
niewłaściwego zrozumienia komendy.
Kolejność rozkazów i potwierdzeń powinna być systematycznie ćwiczona i
nie powinna być zmieniana.
Wszystkie wartości liczbowe podawane bez dodawania jednostek (metry,
hektometry, węzły itd). Użyte w przykładach wartości liczbowe zostały
wybranie arbitralnie.
Sposób przekazywania rozkazów (system telefonii wewnętrznej lub rury
głosowe) jest dowolny.
W poniższej instrukcji nie przypisano konkretnych członków załogi do
obsługi kalkulatora torpedowego, odbiorników kąta odchylenia
żyroskopowego, skrzynek sterujących itp. ponieważ funkcje personelu mogą
różnić się w zależności od okrętu.
W poniższej instrukcji zamiast funkcji członków załogi używa się nazw
obsługiwanych przez nich urządzeń lub pomieszczeń (odbiornik kąta
odchylenia żyroskopowego lub dziobowy przedział torpedowy = Mat
Mechanik Torpedysta lub Mechanik Torpedysta; kiosk = Starszy sternik lub
oficer broni torpedowej). Nieporozumienia są wyeliminowane poprzez kontekst
użycia.
6
Rozdział I zawiera »Rozkazy i pytania« jak również »Meldunki i
potwierdzenia« stosowane w trakcie używania sprawnego systemu kierowania
ogniem torpedowym lub też strzelania bez użycia tego systemu.
Rozdział II zawiera procedurę używaną przy częściowo niesprawnym
systemie kierowania ogniem torpedowym.
Rozdział III zawiera uwagi odnośnie poszczególnych procedur używanych
podczas strzelania torpedami przy sprawnym systemie kierowania ogniem
torpedowym, bez użycia tego systemu oraz przy częściowo niesprawnym
systemie kierowania ogniem torpedowym. W rozdziale III D omówione
możliwości strzału salwą torpedową.
Chociaż systemy kierowania ogniem torpedowym różnią się w liczbie
wyrzutni torpedowych (dziobowych i rufowych) jak również lokalizacji
poszczególnych elementów systemu, poniższa instrukcja została ułożona, że
odnosi się do wszystkich wariantów systemu. W przykładach użyto wariantu
systemu kierowania ogniem torpedowym dla okrętu typu IX, ponieważ jest to
najnowszy wariant tego systemu.
Poniższa procedura może być użyta w odniesieniu do każdego typu okrętu
podwodnego.
W celu zapewnienia jak najlepszej współpracy pomiędzy dowódcą a
personelem torpedowym, zaleca się każdemu dowódcy, aby dokładnie
prześledził zawarte w poniższej instrukcji »Rozkazy i pytania« oraz »Meldunki
i potwierdzenia« dla 4 przykładowych sytuacji, dostosowane do odpowiedniego
wariantu systemu kierowania ogniem oraz zapoznał się ze szczególnymi
sytuacjami wyszczególnionymi w poniższych przykładach.
Załączone w dodatkach tablice przedstawiają lokalizację poszczególnych
elementów systemu na poszczególnych typach U-Bootów oraz przepływ
informacji ω, ρ, ψ i Δφ
e
.
Początkowe ustawienia systemu
Początkowe ustawienia powinny być ustawiane przed każdym
uruchomieniem systemu kierowania ogniem torpedowym.
Strzelając bez użycia systemu (kąt strzału torpedowego nastawiany na
pierścieniu peryskopu), kąt strzału torpedowego może być obliczony przy
pomocy kalkulatora torpedowego. W takiej sytuacji, kąt paralaksy δ powinien
być ustawiony na »0« natomiast poprawka paralaksy powinna zostać odczytana
z odpowiedniej tabeli.
7
W przypadku uszkodzenia instalacji elektrycznej, kalkulator torpedowy
może zostać użyty jako kalkulator mechaniczny do obliczenia kąta strzału
torpedowego, kąta odchylenia żyroskopowego oraz kąta rozproszenia salwy
torpedowej. W celu uwzględnienia paralaksy – patrz rozdział III B.
Odbiornik kąta odchylenia żyroskopowego (Schußwinkelempfänger)
jest zawsze sprzęgnięty z urządzeniami nastawczymi (GA-Stellzeug)
torped.
Urządzenia nastawcze torped odłączone i włączane jedynie
podczas przygotowań do ataku (patrz uwagi w Torpedo-Schußtafel).
Wszystkie wskaźniki są ustawione w pozycji spoczynkowej, na wartościach
»0°« lub »180°«. Podczas każdego przeglądu torped należy sprawdzić, czy
żyroskop jest ustawiony na wartość »0« oraz czy odbiornik kąta odchylenia
żyroskopowego również ustawiony jest na »0°« lub »180°«.
Odłączenie urządzeń nastawczych torped od odbiornika kąta odchylenia
żyroskopowego jest dozwolone jedynie w przypadku uszkodzenia mechanizmu
odbiornika lub wałów transmisyjnych.
Przełącznik śledzenia celu (Blauschalter): Początkowo przełącznik
śledzenia celu jest wyłączony, tzn. serwomechanizm kąta namiaru na cel jest
wyłączony. Rozkaz »Namiar na bieżąco!« Folgen!«) jest wydawany po raz
pierwszy gdy osiągnięte zostaną sprzyjające warunki do strzału. Należy
szczególnie podkreślić właściwe używanie przełącznika śledzenia celu podczas
oglądania całego horyzontu.
Początkowe ustawienia odbiornika kąta odchylenia żyroskopowego:
kąt rozproszenia salwy torpedowej ręcznie, kąt odchylenia żyroskopowego
automatycznie (Streuwinkel von Hand, Schußwinkel automatisch) (Przełącznik
dużej prędkości (Schnellgang) jest używany jedynie w razie najwyższej
konieczności).
Odbiornik kąta odchylenia żyroskopowego odbiera teraz wartość kąta
przesyłanego przez kalkulator (lampka śledzenia celu na odbiorniku służy
obsłudze jako lampka kontrolna). W przypadku uszkodzenia instalacji
elektrycznej, nakazany kąt odchylenia żyroskopowego jest wprowadzany
ręcznie (patrz rozdział II B i III C).
Początkowe ustawienia kalkulatora torpedowego:
namiar na cel: 0, prędkość celu pomiędzy 15 a 20 węzłów,
kąt biegu: 0, długość celu: 150 m,
odległość pomiędzy 1100 a 1300 m.
Silniki serwomechanizmów są włączone za wyjątkiem silnika komponentu
»Bieżący kąt biegu« (»Lage laufend«).
Przełącznik śledzenia celu jest w pozycji »Niebieski (Wyłączyć namiar na
bieżąco)« (»Blau (Nicht folgen)«)
8
I A 9
I. Procedura użycia sprawnego systemu kierowania
ogniem lub bez używania systemu
A. Strzał salwą oraz strzał wielokrotny przy użyciu kalkulatora
torpedowego oraz peryskopu lub celownika nocnego (salwa wielokrotna
- patrz rozdział IIID)
(Uwagi odnośnie procedury patrz rozdział IIIA)
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
1 Na stanowiska bojowe!
(Auf Gefechtsstation!)
Potwierdzenia od wyrzutni torpedowych:
Dziobowe wyrzutnie torpedowe
obsadzone, urządzenia nastawcze
włączone w pozycji zerowej!
Rufowe wyrzutnie torpedowe
obsadzone, urządzenia
nastawcze włączone w pozycji
zerowej!
(Bugrohre sind besetzt, GA-Stellzeuge
in Nullstellung eingerastet!
Heckrohre sind besetzt,
GA-Stellzeuge in Nullstellung
eingerastet!)
(Oznacza to, że odbiorniki kąta odchylenia
żyroskopowego są obsadzone)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Broń torpedowa obsadzona!
(Torpedowaffe ist besetzt!)
(Oznacza to, że dziobowy i rufowy
przedział torpedowy zameldował
gotowość)
2 Przygotować wyrzutnie
od I do IV do strzału
podwodnego
(Rohr I bis IV klarmachen
zum Unterwassersehuß!)
(lub:
Przygotować wyrzutnię
I do strzału nawodnego
(Rohr I klarmachen
zum Überwasserschuß)
lub:
Przygotować wyrzutnie
V i VI do strzału
podwodnego!
(Rohr V und VI klar-
machen zum
Unterwassersehuß!))
Meldunki do centrali:
Wyrzutnie od I do IV zostaną
zalane! Pokrywy zewnętrzne wyrzutni
zostaną otwarte!
(Rohr I bis IV werden bewässert!
Mündungsklappen Rohr I bis IV
werden geöffnet!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Wyrzutnie od I do IV gotowe do strzału
podwodnego!
(Rohr I bis IV sind klar zum Unter-
wasserschuß!)
3 Poczwórna salwa
torpedowa przy użyciu
kalkulatora
torpedowego!
(Viererfächer mit Vor-
haltrechner!)
Włączyć peryskop bojowy!
(Schaltung Standsehrohr!)
Potwierdzenie z kiosku
3
:
Włączono peryskop bojowy oraz
wyrzutnie dziobowe, salwa torpedowa z
wyrzutni I, III, II i IV odpalana z
kiosku!
(Schaltung ist Standsehrohr und Bug-
raum, Fächer Rohr I, III, II, IV auf
Turm geschaltet!)
Włączono poprawkę paralaksy na
dziobowe wyrzutnie!
(Parallaxe »Vordere Rohre« geschaltet!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Kąt rozproszenia salwy torpedowej
4
włączony dla poczwórnej salwy
torpedowej!
(Streuwinkel für Viererfächer
geschaltet!)
10 I A
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
3a Wielokrotny strzał
pojedynczy z wyrzutni I, II,
III i IV przy użyciu
kalkulatora torpedowego!
(Verbundene Einzelschüsse
aus Rohr I, II, III, IV mit
Vorhaltrechner!)
Włączyć peryskop bojowy!
Pierwszy strzał z wyrzutni
I! Przełączyć wyrzutnię na
rozkaz!
(Schaltung Standsehrohr!
Es schießt zuerst Rohr I!
Umschalten auf Befehl!)
Potwierdzenia z kiosku:
Włączono peryskop bojowy oraz
wyrzutnie dziobowe, odpalanie
wyrzutni I z kiosku!
(Schaltung ist Standsehrohr und Bug-
raum, Rohr I auf Turm geschaltet!)
Włączono poprawkę paralaksy na
dziobowe wyrzutnie!
(Parallaxe »Vordere Rohre« geschaltet!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Kąt rozproszenia salwy torpedowej
włączony dla strzału pojedynczego!
(Streuwinkel für Einzelsehuß geschaltet!)
4 Głębokość biegu torpedy 4!
(Tiefe 4!)
Prędkość torpedy 30!
(Torpedogeschwindigkeit
30!)
Prędkość celu 16!
(Gegnerfahrt 16!)
Kąt biegu 60 na sterburtę!
(Gegnerbug rechts!
Lage 60!)
Odległość 1300!
(Entfernung 13 hundert!)
Długość celu 150!
(Gegnerlänge 150!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Na wyrzutniach od I do IV nastawiono
głębokość biegu torpedy 4 oraz
prędkość torpedy 30!
(Rohr I bis IV Tiefe 4,
Torpedogeschwindigkeit 30 eingestellt!)
(Obsługa kalkulatora torpedowego
powtarza i wprowadza nakazane wartości.
Każda wprowadzona wartość jest
potwierdzana meldunkiem »Nastawiono«
Steht«) )
5 Namiar na bieżąco!
(Folgen!)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Namiar na bieżąco, namiar 18!
(Seite folgt, Seite 18!)
6 Bieżący kąt biegu!
(Lage laufend!)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Kąt biegu na bieżąco, kąt biegu 63!
(Lage ist laufend, Lage 63!)
7 Przygotować się do salwy!
(Fächer fertig!)
Prędkość zwrotu 2 na
sterburtę!
(Grün 2!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Salwa gotowa!
(Fächer ist fertig!)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Wprowadzono prędkość zwrotu 2
na sterburtę!
(Grün 2 steht!)
Synchronizacja
5
! (jednorazowo)
(Deckung!)
lub Brak synchronizacji! (na bieżąco)
(Keine Deckung!)
7a Przygotować się do strzału
z wyrzutni od I do IV!
(Rohr I bis IV fertig!)
Prędkość zwrotu 2 na
sterburtę!
(Grün 2!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Wyrzutnie od I do IV gotowe!
(Rohr I bis IV sind fertig!)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Wprowadzono prędkość zwrotu 2
na sterburtę!
(Grün 2 steht!)
Synchronizacja! (jednorazowo)
(Deckung!)
lub Brak synchronizacji! (na bieżąco)
(Keine Deckung!)
I A 11
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
8 Salwa …........
(Fächer …......)
(pauza około 8 sekund)
….......... pal!
(….......... los!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Pal!
(Los!)
Salwa odpalona!
(Fächer ist gefallen!)
(W przypadku niewypału należy złożyć
odpowiedni meldunek)
Meldunek do centrali:
Zamknięto pokrywy zewnętrzne!
(Mündungsklappen sind zu!)
8a Wyrzutnia I …............ pal!
(Rohr I …........ los!)
Przełączyć na wyrzutnię II!
(Umschalten auf Rohr II!)
Wyrzutnia II …............ pal!
(Rohr II …....... los!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Pal!
(Los!)
Potwierdzenie z kiosku:
Włączono odpalenie wyrzutni II z
kiosku!
(Rohr II auf Turm geschaltet!)
Synchronizacja! (jednorazowo)
(Deckung!)
lub Brak synchronizacji! (na bieżąco)
(Keine Deckung!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Pal!
(Los!)
Rozkazy »Przełączyć na wyrzutnię III!« (»Umschalten auf Rohr
III!«) oraz »Wyrzutnia IV pal!« (»Rohr IV los!«) wraz z odpowiednimi
potwierdzeniami są powtarzane do momentu odpalenia wszystkich
torped.
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Torpedy z wyrzutni I, II, III i IV
odpalone!
(Schüsse aus Rohr I, II, III, IV
sind gefallen!)
(W przypadku niewypału należy złożyć
odpowiedni meldunek)
Meldunek do centrali:
Zamknięto pokrywy zewnętrzne!
(Mündungsklappen sind zu!)
9 Opuścić stanowiska bojowe!
(Wegtreten von Gefechtsstation!)
12
I B 13
B. Strzał salwą przy stałym kącie odchylenia żyroskopowego przy użyciu
peryskopu, bez użycia systemu kierowania ogniem torpedowym
(Uwagi odnośnie procedury patrz rozdział IIIB)
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
1 Na stanowiska bojowe!
(Auf Gefechtsstation!)
Potwierdzenia od wyrzutni torpedowych:
Dziobowe wyrzutnie torpedowe
obsadzone, urządzenia nastawcze
włączone w pozycji zerowej!
Rufowe wyrzutnie torpedowe
obsadzone, urządzenia nastawcze
włączone w pozycji zerowej!
(Bugrohre sind besetzt, GA-Stellzeuge
in Nullstellung eingerastet!
Heckrohre sind besetzt,
GA-Stellzeuge in Nullstellung
eingerastet!)
(Oznacza to, że odbiorniki kąta odchylenia
żyroskopowego są obsadzone)
Potwierdzenie od Starszego Sternika
lub Oficera Torpedowego
6
do Dowódcy:
Broń torpedowa obsadzona!
(Torpedowaffe ist besetzt!)
(Oznacza to, że dziobowy i rufowy
przedział torpedowy zameldował
gotowość)
2 Przygotować wyrzutnie
od I do IV do strzału
podwodnego
(Rohr I bis IV klarmachen
zum Unterwassersehuß!)
(lub:
Przygotować wyrzutnię
I do strzału
podwodnego
(Rohr I klarmachen
zum Unterwasserschuß)
lub:
Przygotować wyrzutnie
V i VI do strzału
podwodnego!
(Rohr V und VI
klarmachen zum
Unterwassersehuß!))
Meldunki do centrali:
Wyrzutnie od I do IV zostaną
zalane! Pokrywy zewnętrzne wyrzutni
zostaną otwarte!
(Rohr I bis IV werden bewässert!
Mündungsklappen Rohr I bis IV
werden geöffnet!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Wyrzutnie od I do IV gotowe do strzału
podwodnego!
(Rohr I bis IV sind klar zum Unter-
wasserschuß!)
3 Poczwórna salwa
torpedowa przy stałym
kącie odchylenia
żyroskopowego!
(Viererrächer mit festem
Schußwinkel!)
Odpalanie z kiosku!
(Abfeuerung Turm!)
Potwierdzenie z kiosku:
Włączono wyrzutnie dziobowe, salwa
torpedowa z wyrzutni I, III, II, IV
odpalana z kiosku!
(Schaltung ist Bugraum,
Fächer Rohr I, III, II, IV auf Turm
geschaltet!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Kąt rozproszenia salwy torpedowej
włączony dla poczwórnej salwy
torpedowej!
(Streuwinkel für Viererfächer
geschaltet! )
14 I B
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
4 Głębokość biegu torpedy 4!
(Tiefe 4!)
Prędkość torpedy 30!
(Torpedogeschwindigkeit
30!)
Prędkość celu 16!
(Gegnerfahrt 16!)
Kąt biegu 60 na sterburtę!
(Gegnerbug rechts!
Lage 60!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Na wyrzutniach od I do IV nastawiono
głębokość biegu torpedy 4 oraz
prędkość torpedy 30!
(Rohr I bis IV Tiefe 4,
Torpedogeschwindigkeit 30 eingestellt!)
Starszy Sternik wyznacza z tablic lub
przy pomocy kalkulatora torpedowego kąt
strzału i nastawia go na pierścieniu
peryskopu.
5 Kąt rozproszenia salwy
torpedowej 18!
7
(Streubefehl 18!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Kąt rozproszenia salwy torpedowej
wprowadzony!
(Streubefehl 18 eingestellt!)
6 Stały kąt odchylenia
żyroskopowego 20!
8
(Fester Schußwinkel 20!)
Potwierdzenie od Starszego Sternika:
Nastawiony!
(Steht!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Kąt odchylenia żyroskopowego
20 nastawiony!
(Schußwinkel 20 eingestellt!)
6a Stały kąt odchylenia
żyroskopowego 0!
(Fester Schußwinkel 0!)
(Strzał na wprost – kąt
odchylenia
żyroskopowego »0« - jest
traktowany jako strzał ze
stałym kątem odchylenia
żyroskopowego i jest
zalecany z powodu
niewielkiego błędu
paralaksy)
Potwierdzenie od Starszego Sternika:
Nastawiony!
(Steht!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Kąt odchylenia żyroskopowego 0
nastawiony!
(Schußwinkel 0 eingestellt!)
7 Przygotować się do salwy!
(Fächer fertig!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Salwa gotowa!
(Fächer ist fertig!)
8 Salwa …........
(Fächer …......)
(pauza około 8 sekund)
….......... pal!
(….......... los!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Pal!
(Los!)
Salwa odpalona!
(Fächer ist gefallen!)
(W przypadku niewypału należy złożyć
odpowiedni meldunek)
Meldunek do centrali:
Zamknięto pokrywy zewnętrzne!
(Mündungsklappen sind zu!)
9 Opuścić stanowiska bojowe!
(Wegtreten von Gefechtsstation!)
II A 15
II. Procedura użycia częściowo uszkodzonego systemu
kierowania ogniem
A. Strzał salwą przy użyciu kalkulatora torpedowego oraz peryskopu lub
celownika nocnego
— niesprawny system przekazywania namiaru celu —
(Uwagi odnośnie procedury patrz rozdział III C)
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
1 Na stanowiska bojowe!
(Auf Gefechtsstation!)
Potwierdzenia od wyrzutni torpedowych:
Dziobowe wyrzutnie torpedowe
obsadzone, urządzenia nastawcze
włączone w pozycji zerowej!
Rufowe wyrzutnie torpedowe
obsadzone, urządzenia nastawcze
włączone w pozycji zerowej!
(Bugrohre sind besetzt, GA-Stellzeuge
in Nullstellung eingerastet!
Heckrohre sind besetzt,
GA-Stellzeuge in Nullstellung
eingerastet!)
(Oznacza to, że odbiorniki kąta odchylenia
żyroskopowego są obsadzone)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Broń torpedowa obsadzona,
system przekazywania namiaru
celu niesprawny!
(Torpedowaffe ist besetzt,
Seitenübertragung ausgefallen)
(Oznacza to, że dziobowy i rufowy
przedział torpedowy zameldował
gotowość)
2 Przygotować wyrzutnie
od I do IV do strzału
podwodnego
(Rohr I bis IV klarmachen
zum Unterwassersehuß!)
(lub:
Przygotować wyrzutnię
I do strzału
podwodnego
(Rohr I klarmachen
zum Unterwasserschuß)
lub:
Przygotować wyrzutnie
V i VI do strzału
podwodnego!
(Rohr V und VI klar-
machen zum
Unterwassersehuß!))
Meldunki do centrali:
Wyrzutnie od I do IV zostaną
zalane! Pokrywy zewnętrzne wyrzutni
zostaną otwarte!
(Rohr I bis IV werden bewässert!
Mündungsklappen Rohr I bis IV
werden geöffnet!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Wyrzutnie od I do IV gotowe do strzału
podwodnego!
(Rohr I bis IV sind klar zum Unter-
wasserschuß!)
3 Poczwórna salwa
torpedowa przy użyciu
kalkulatora torpedowego,
stały namiar na cel!
(Viererfächer mit
Vorhaltrechner, feste Seite!)
Odpalanie z kiosku!
(Abfeuerung Turm!)
Potwierdzenie z kiosku:
Włączono wyrzutnie dziobowe, salwa
torpedowa z wyrzutni I, III, II, IV
odpalana z kiosku!
(Schaltung ist Bugraum,
Fächer Rohr I, III, II, IV auf Turm
geschaltet!)
Włączono poprawkę paralaksy na
dziobowe wyrzutnie!
(Parallaxe »Vordere Rohre« geschaltet!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego)
Kąt rozproszenia salwy torpedowej
włączony dla poczwórnej salwy
torpedowej!
(Streuwinkel für Viererfächer
geschaltet!)
16 II A
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
4 Stały namiar na cel 20!
(Feste Seite 20!)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Nastawiono 20!
(20 steht!)
5 Głębokość biegu torpedy 4!
(Tiefe 4!)
Prędkość torpedy 30!
(Torpedogeschwindigkeit
30!)
Prędkość celu 16!
(Gegnerfahrt 16!)
Kąt biegu 60 na sterburtę!
(Gegnerbug rechts!
Lage 60!)
Odległość 1300!
(Entfernung 13 hundert!)
Długość celu 150!
(Gegnerlänge 150!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Na wyrzutniach od I do IV nastawiono
głębokość biegu torpedy 4 oraz
prędkość torpedy 30!
(Rohr I bis IV Tiefe 4,
Torpedogesehwindigkeit 30 eingestellt!)
(Obsługa kalkulatora torpedowego
powtarza i wprowadza nakazane wartości.
Każda wprowadzona wartość jest
potwierdzana meldunkiem »Nastawiono«
Steht«) )
6 Przygotować się do salwy!
(Fächer fertig!)
Prędkość zwrotu 2 na
sterburtę!
(Grün 2!)
(Jeżeli uszkodzony jest
silnik komponentu
namiaru celu, nie jest
możliwe wystrzelenie
salwy podczas
wykonywania zwrotu)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Salwa gotowa!
(Fächer ist fertig!)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Wprowadzono prędkość zwrotu 2
na sterburtę!
(Grün 2 steht!)
Synchronizacja! (jednorazowo)
(Deckung!)
lub Brak synchronizacji! (na bieżąco)
(Keine Deckung!)
7 Salwa …........
(Fächer …......)
(pauza około 8 sekund)
….......... pal!
(….......... los!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Pal!
(Los!)
Salwa odpalona!
(Fächer ist gefallen!)
(W przypadku niewypału należy złożyć
odpowiedni meldunek)
Meldunek do centrali:
Zamknięto pokrywy zewnętrzne!
(Mündungsklappen sind zu!)
8 Opuścić stanowiska bojowe!
(Wegtreten von Gefechtsstation!)
II B 17
B. Strzał salwą przy użyciu kalkulatora torpedowego oraz peryskopu lub
celownika nocnego
— niesprawny system przekazywania namiaru
celu oraz kąta odchylenia żyroskopowego —
(Uwagi odnośnie procedury patrz rozdział III C)
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
1 Na stanowiska bojowe!
(Auf Gefechtsstation!)
Potwierdzenia od wyrzutni torpedowych:
Dziobowe wyrzutnie torpedowe
obsadzone, urządzenia nastawcze
włączone w pozycji zerowej!
Rufowe wyrzutnie torpedowe
obsadzone, urządzenia nastawcze
włączone w pozycji zerowej!
(Bugrohre sind besetzt, GA-Stellzeuge
in Nullstellung eingerastet!
Heckrohre sind besetzt,
GA-Stellzeuge in Nullstellung
eingerastet!)
(Oznacza to, że odbiorniki kąta odchylenia
żyroskopowego są obsadzone)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Broń torpedowa obsadzona,
system elektryczny niesprawny!
(Torpedowaffe ist besetzt, Elektrik
ausgefallen!)
(Oznacza to, że dziobowy i rufowy
przedział torpedowy zameldował
gotowość)
2 Przygotować wyrzutnie
od I do IV do strzału
podwodnego
(Rohr I bis IV klarmachen
zum Unterwassersehuß!)
(lub:
Przygotować wyrzutnię
I do strzału nawodnego
(Rohr I klarmachen
zum Überwasserschuß)
lub:
Przygotować wyrzutnie
V i VI do strzału
podwodnego!
(Rohr V und VI klar-
machen zum
Unterwassersehuß!))
Meldunki do centrali:
Wyrzutnie od I do IV zostaną
zalane! Pokrywy zewnętrzne wyrzutni
zostaną otwarte!
(Rohr I bis IV werden bewässert!
Mündungsklappen Rohr I bis IV
werden geöffnet!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Wyrzutnie od I do IV gotowe do strzału
podwodnego!
(Rohr I bis IV sind klar zum Unter-
wasserschuß!)
3 Poczwórna salwa
torpedowa przy użyciu
kalkulatora torpedowego,
stały kąt odchylenia
żyroskopowego!
(Viererfächer mit
Vorhaltrechner, fester
Schußwinkel!)
Odpalanie z kiosku!
(Abfeuerung Turm!)
Potwierdzenie z kiosku:
Włączono wyrzutnie dziobowe, salwa
torpedowa z wyrzutni I, III, II i IV
odpalana z kiosku!
(Schaltung ist Bugraum. Fächer
Rohr I, III, II, IV auf Turm geschaltet!)
Włączono poprawkę paralaksy na
dziobowe wyrzutnie!
(Parallaxe »Vordere Rohre« geschaltet!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Kąt rozproszenia salwy torpedowej
włączony dla poczwórnej salwy
torpedowej!
(Streuwinkel für Viererfächer
geschaltet!)
18 II B
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
4 Głębokość biegu torpedy 4!
(Tiefe 4!)
Prędkość torpedy 30!
(Torpedogeschwindigkeit
30!)
Prędkość celu 16!
(Gegnerfahrt 16!)
Kąt biegu 60 na sterburtę!
(Gegnerbug rechts!
Lage 60!)
Odległość 1300!
(Entfernung 13 hundert!)
Długość celu 150!
(Gegnerlänge 150!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Na wyrzutniach od I do IV nastawiono
głębokość biegu torpedy 4 oraz
prędkość torpedy 30!
(Rohr I bis IV Tiefe 4,
Torpedogeschwindigkeit 30 eingestellt!)
(Obsługa kalkulatora torpedowego
powtarza i wprowadza nakazane wartości.
Każda wprowadzona wartość jest
potwierdzana meldunkiem »Nastawiono«
Steht«) )
5 Stały kąt odchylenia
żyroskopowego 20!
(Fester Schußwinkel 20!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Kąt odchylenia żyroskopowego
20 nastawiony!
(Schußwinkel 20 eingestellt!)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Wprowadzono kąt odchylenia
żyroskopowego 20!
(Schußwinkel 20 steht!)
(Ten meldunek powinien zostać
złożony dopiero, gdy wszystkie
wymagane wartości zostały wprowadzone
do kalkulatora torpedowego)
6 Pytam o namiar i kąt
rozproszenia salwy
torpedowej?
(Frage Seite und
Streuwinkel?)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Namiar na cel 352, kąt rozproszenia
salwy torpedowej 17,5!
(Seite 352, Streuwinkel 17,5!)
(Gdy wystąpi konieczność zmiany
wartości stałego kąta odchylenia
żyroskopowego lub gdy zmienią się
parametry kursu celu, należy wykonać od
nowa obliczenia w celu wyznaczenia
namiaru na cel oraz kąta rozproszenia
salwy torpedowej. Namiar na cel jest
nastawiany na pierścieniu peryskopu)
7 Kąt rozproszenia salwy
torpedowej 18!
(Streubefehl 18!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Kąt rozproszenia salwy torpedowej
18 wprowadzony!
(Streubefehl 18 eingestellt!)
8 Przygotować się do salwy!
(Fächer fertig!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Salwa gotowa!
(Fächer ist fertig!)
Potwierdzenie od kalkulatora
torpedowego:
Synchronizacja! (jednorazowo)
(Deckung!)
lub Brak synchronizacji! (na bieżąco)
(Keine Deckung!)
II B 19
Nr Rozkazy i pytania Meldunki i potwierdzenia
9 Salwa …........
(Fächer …......)
(pauza około 8 sekund)
….......... pal!
(….......... los!)
Potwierdzenia z dziobowego przedziału
torpedowego:
Pal!
(Los!)
Salwa odpalona!
(Fächer ist gefallen!)
(W przypadku niewypału należy złożyć
odpowiedni meldunek)
Meldunek do centrali:
Zamknięto pokrywy zewnętrzne!
(Mündungsklappen sind zu!)
10 Opuścić stanowiska bojowe!
(Wegtreten von Gefechtsstation!)
20
III A 21
III. Uwagi odnośnie poszczególnych rozkazów oraz procedur
A. Przy sprawnym systemie kierowania ogniem (patrz rozdział I A)
Ad Nr. 1: Na stanowiska bojowe! (Auf Gefechtsstation!)
Jest to ogólny rozkaz, odnoszący się do wszystkich stanowisk okrętu
podwodnego.
1. Obsadzone zostają dziobowe i rufowe wyrzutnie torpedowe.
2. Wszystkie urządzenia nastawcze torped podłączane w
położeniu początkowym.
3. Instalacje odpalania, kierowania ogniem oraz przekazywania
rozkazów są włączane i sprawdzane jest ich działanie.
4. Wszystkie serwomechanizmy kalkulatora torpedowego
włączane i sprawdzane jest ich działanie. Następnie silnik
komponentu »Bieżący kąt biegu« Lage laufend«) jest
wyłączany.
5. Przełącznik śledzenia celu (Blauschalter) przełączony w pozycję
»Niebieski (Wyłączyć namiar na bieżąco)« Blau (Nicht
folgen)«). Pozostawia się w gestii dowódców, jak wcześnie po
raz pierwszy wydać rozkaz »Namiar na bieżąco« Folgen«) i
»Bieżący kąt biegu« (»Lage laufend«).
Należy się upewnić, że tuż przed oddaniem strzału wydano
rozkazy »Namiar na bieżąco« Folgen«) i »Bieżący kąt biegu«
Lage laufend«), dzięki czemu uniknie się błędów wynikających
z zapomnienia obsługi przełącznika śledzenia celu oraz uniknie
się zbędnego obciążenia mechanizmów nastawczych torped.
Jeżeli przełącznik śledzenia celu jest w pozycji »Namiar na
bieżąco« (»Folgen«) i przed oglądaniem całego horyzontu
zapomni się wydać rozkaz »Wyłączyć namiar na bieżąco«
Blau«), przed strzałem należy upewnić się, czy system
kierowania ogniem torpedowym wskazuje poprawne
rozwiązanie.
System kierowania ogniem: Włączenie systemu kierowania
ogniem jest sygnalizowane poprzez podświetlenie tarcz
kalkulatora torpedowego oraz szmer silników elektrycznych.
Przełączniki na skrzynkach sterujących mogą znajdować się w
dowolnym położeniu (nie posiadają pozycji »Wyłączony«
Aus«) ).
Podczas codziennej kontroli sprawności systemu, należy
przeprowadzić synchronizację wskazań poszczególnych
elementów systemu
9
. Dopiero wtedy można złożyć meldunek
»System sprawny« (»klar«).
Teraz następuje meldunek:
Broń torpedowa obsadzona!
(Torpedowaffe ist besetzt!)
22 III A
Ad Nr. 2: Przygotować wyrzutnie od I do IV do strzału podwodnego
lub nawodnego! (Rohr I bis IV klarmachen zum Unter- bzw.
Überwasserschuß!)
Ten rozkaz należy wydać tak wcześnie jak to tylko możliwe.
1. Wymienione wyrzutnie zostają zalane.
2. Zewnętrzne pokrywy zalanych wyrzutni zostają otwarte.
Zalanie wyrzutni oraz otwarcie pokryw zewnętrznych
wyrzutni jest meldowane do Centrali przed rozpoczęciem tych
operacji, aby L.I. mógł podjąć odpowiednie działania mające na
celu zachowanie trymu okrętu
10
.
3. Butle strzelnicze napełniane sprężonym powietrzem
11
. Po ich
napełnieniu, ciśnienie sprężonego powietrza jest na bieżąco
obserwowane i utrzymywane przez Mata Torpedystę. Musi on się
wykazać przy tym najwyższą sumiennością, ponieważ
niewystarczające ciśnienie w butlach strzelniczych może
spowodować, że torpedy utkną w wyrzutni (tzw. Rohrläufers).
4. Zawór kierunkowy należy przestawić w położenie »Strzał
podwodny lub nawodny«
12
Schuß bei Unter- bzw.
Überwasserfahrt«).
Ad Nr. 3: Poczwórna salwa torpedowa przy użyciu kalkulatora
torpedowego! Włączyć peryskop bojowy! (Viererfächer mit
Vorhaltrechner! Schaltung Standsehrohr!)
1. Personel w kiosku obsługujący skrzynki sterujące systemu
celowania przestawia
»przełącznik wyboru nadajnika namiaru« (»Zielrichtung«) w
położenie »peryskop bojowy« (»Standsehrohr«),
»przełącznik wyboru odbiornika kąta odchylenia
żyroskopowego« Schußrichtung«) w położenie »Dziobowy
przedział torpedowy« (»Bug-Torpedoraum«).
2. Na skrzynkach sterujących systemu odpalania:
»Przełącznik wyboru wyrzutni« Einzelschuß«) w położenie
»Salwa« (»Fächer«),
»Przełącznik wyboru wyrzutni do strzału salwą«
Fächerschuß«) w położenie »Wyrzutnie I, III, II, IV« Rohr I,
III, II, IV«),
»Przełącznik wyboru miejsca odpalania« T-Abf.-Schalter«) w
położeniu »Kiosk« (»Turm«).
3. Obsługa kalkulatora torpedowego ustawia przełącznik paralaksy
na »wyrzutnie dziobowe« (»Vordere Rohre«).
4. Obsługa odbiornika kąta odchylenia żyroskopowego przestawia
przełącznik rodzaju salwy torpedowej w położenie »Salwa 4-
torpedowa« 4er-Fächer«) i włącza zasilanie silnika
serwomechanizmu.
Ad Nr. 3a: Wielokrotny strzał pojedynczy z wyrzutni I, II, III i IV przy
użycia kalkulatora torpedowego! Itd. (Verbundene Einzelschüsse
aus Rohr I, II, III, IV mit Vorhaltrechner! usw.)
Przełączniki skrzynek sterujących systemów celowania i odpalania
podobnie jak w przypadku strzału z wyrzutni I.
Uwaga: Przełączenie wyrzutni może odbyć się jedynie na rozkaz
prowadzącego strzelanie, ponadto upewniając się, że dźwignia
spustowa znajduje się w położeniu »wyłączony« Aus«)
(obserwować lampkę kontrolną na skrzynce sterującej systemu
odpalania) .
III A 23
Istotne jest równi potwierdzenie »Kąt rozproszenia salwy
torpedowej włączony dla strzału pojedynczego!« Streuwinkel für
Einzelschuß geschaltet!«), ponieważ oznacza ono, że kąt
rozproszenia salwy torpedowej na odbiorniku kąta odchylenia
żyroskopowego został ustawiony na »0«.
Podczas strzelania kilku salw torpedowych
13
, wydawane rozkazy
oraz procedura strzelania jest analogiczna jak podczas wykonywania
wielokrotnych strzałów pojedynczych. Należy zwrócić uwagę, czy
kąt odchylenia żyroskopowego nie przekracza 90° (Hartlage).
Ad Nr. 4: Głębokość biegu torpedy 4! Prędkość torpedy 30! Itd. (Tiefe
4, Torpedogeschwindigkeit 30! usw.)
1. Głębokość biegu torpedy 4 oraz prędkość torpedy 30 jest
nastawiana na wszystkich przygotowanych do strzału
wyrzutniach.
2. Obsługa kalkulatora torpedowego powtarza i wprowadza
nakazane wartości. Każda wprowadzona wartość jest
potwierdzana meldunkiem »Nastawiono« (»Steht«).
Wartości dla kalkulatora należy podawać w niezmiennej
kolejności. Ponadto, wskazane jest przewidywanie ruchu celu.
Jeżeli cel zygzakuje, aktualne dane celu powinny być podawane
tuż przed strzałem.
3. W przypadku strzelania salwą, obliczony przez kalkulator kąt
rozproszenia salwy torpedowej jest przekazywany do odbiornika
kąta odchylenia żyroskopowego przy pomocy łącza selsynowego
lub głosowo.
4. Obsługa odbiornika kąta odchylenia żyroskopowego obracając
pokrętłem doprowadza do synchronizacji wskaźnika
nastawionego kąta rozproszenia salwy torpedowej ze
wskazaniami pochodzącymi z kalkulatora torpedowego lub też
nastawia wartość przekazaną głosowo.
Ad Nr. 5: Namiar na bieżąco! (Folgen!)
Tego rozkazu nie należy podawać zbyt wcześnie. Niebieskie
światło w kiosku jest wyłączane. Po wydaniu rozkazu »Namiar na
bieżąco!« Folgen!«) peryskop musi cały czas wskazywać cel.
Przed każdym opuszczeniem peryskopu należy wydać rozkaz
»Wyłączyć namiar na bieżąco!« (»Blau!«).
Obsługa kalkulatora sprawdza, czy komponent namiaru celu
kalkulatora zmienia się wraz ze zmianą namiaru peryskopu i melduje
wskazania. Strzelający porównuje meldowane wskazania z bieżącym
namiarem celownika
14
. Przed każdym oglądaniem całego horyzontu,
należy wydać rozkaz »Wyłączyć namiar na bieżąco Blau!«). Po
obejrzeniu całego horyzontu - gdy celownik ponownie skierowany
jest na cel - nie należy zapomnieć o wydaniu rozkazu »Namiar na
bieżąco!« (»Folgen!«).
Sumienna obsługa przełącznika śledzenia celu jest bardzo ważna.
Beztroska obsługa tego przełącznika może wprowadzić błędy do
systemu kierowania ogniem i zagrozić powodzeniu ataku.
24 III A
Rozkazy »Namiar na bieżąco!« Folgen!«) oraz »Bieżący kąt
biegu!« Lage laufend!«) mogą być także wydane przed
wprowadzeniem wszystkich pozostałych wartości, aby zarejestrować
i sprawdzić dogodny do zaobserwowania kąt biegu celu
15
. Wówczas
wskazane jest najpierw podanie kąta biegu a następnie wydanie
rozkazów »Namiar na bieżąco!« Folgen!«) oraz »Bieżący kąt
biegu!« Lage laufend!«). Cel musi znajdować się w siatce
celownika do momentu kiedy od kalkulatora nadejdzie
potwierdzenie »Nastawiono!« (»Steht!«).
Aby upewnić się, czy kalkulator torpedowy przekazuje w
poprawny sposób dane do odbiornika kąta odchylenia
żyroskopowego, zaleca się przeprowadzić na rozkaz Dowódcy
synchronizację wskaźników kąta odchylenia żyroskopowego oraz
kąta rozproszenia salwy torpedowej.
Ad Nr. 6: Bieżący kąt biegu! (Lage laufend!)
Obsługa kalkulatora torpedowego włącza silnik komponentu
»Kąt biegu na bieżąco!« (»Lage laufend!«) i melduje zmiany.
Porównując wskazywany przez kalkulator torpedowy kąt biegu
z kątem określonym na podstawie wyglądu celu, jeżeli to konieczne
wprowadza się nową wartość kąta biegu.
Należy obserwować lampkę kontrolną sygnalizującą
przekroczenie przez kąt odchylenia żyroskopowego wartości 90°
(Hartlage). Ponadto należy zwrócić uwagę, czy po rozkazie »Kąt
biegu na bieżąco!« (»Lage laufend!«) i przy niewielkim kącie biegu
celu, obrót celownika nie powoduje zmiany wyliczonego kąta
biegu na przeciwny.
Ad Nr. 7: Przygotować się do salwy! Prędkość zwrotu 2 na sterburtę!
(Fächer fertig! Grün 2!)
1. Wyciągnąć zawleczki mechanizmów spustowych wyrzutni
torpedowych.
2. Odbezpieczyć ręczne mechanizmy spustowe wyrzutni
torpedowych w dziobowym przedziale torpedowym.
3. Odbezpieczyć dźwignię odpalania w kiosku.
4. Wprowadzić do kalkulatora poprawkę prędkości kątowej
wykonywanego zwrotu. Poprawka prędkości kątowej
wykonywanego zwrotu jest wprowadzana zawsze, gdy okręt
wykonuje zwrot w trakcie odpalania torped (także przy strzałach
pojedynczych).
5. Obserwować na kalkulatorze lampkę kontrolną synchronizacji.
Obsługa kalkulatora melduje, gdy lampka się zapali:
jednorazowo: Synchronizacja! (Deckung!)
a gdy zgaśnie:
na bieżąco: Brak synchronizacji! (Keine Deckung!)
Ad Nr. 7a: Przygotować się do strzału z wyrzutni od I do IV! Prędkość
zwrotu 2 na sterburtę! (Rohr I bis IV fertig! Grün 2!)
Aby uniknąć opóźnień pomiędzy kolejnymi strzałami, do
odpalenia przygotowane zostają wszystkie wyrzutnie jednocześnie.
Pozostałe uwagi jak w punkcie Nr. 7,
III A 25
Ad Nr. 8: Salwa …........ pal! (Fächer …........ los!)
Pomiędzy słowami »Salwa« Fächer«) i »pal« los«) należy
zrobić pauzę około 8 sekund, aby L.I. mógł podjąć odpowiednie
środki w celu utrzymania trymu okrętu.
1. Nacisnąć dźwignię odpalania w kiosku.
2. Obsługa wyrzutni torpedowych uruchamia ręczne mechanizmy
spustowe odpowiednich wyrzutni wskazywanych przez lampki
kontrolne systemu odpalania.
Nie jest dozwolona ponowna próba odpalenia torpedy,
która nie opuściła wyrzutni. W takim przypadku konieczne jest
złożenie Dowódcy odpowiedniego meldunku, że nie udało się
wystrzelić torpedy (wraz z numerem wyrzutni).
3. Przed wystrzeleniem ostatniej torpedy w salwie lub też w
momencie wystrzelenia ostatniej torpedy w ramach strzału
wielokrotnego, obsługa kalkulatora torpedowego bez rozkazu
przestawia przełącznik śledzenia celu w pozycję »Niebieski
(Wączyć namiar na bieżąco)« (»Blau (Nicht folgen)« ) oraz
wyłącza silnik komponentu »Bieżący kąt biegu«
Lage laufend«). Ma to na celu umożliwienie spisania ze
wskaźników kalkulatora danych użytych do wykonania ataku.
Jeżeli trzeba wystrzelić kolejne torpedy, rozkazy »Namiar na
bieżąco« Folgen«) i ewentualnie »Bieżący kąt biegu« Lage
laufend«) muszą zostać wydane na nowo.
Po strzale:
1. Napiąć i zabezpieczyć pręty spustowe wyrzutni torpedowych.
2. Zamknąć zewnętrzne pokrywy wyrzutni.
3. Przestawić zawory kierunkowe wyrzutni w pozycję »Strzał
nawodny« (»Schuß bei Überwasserfahrt«).
4. Zabezpieczyć dźwignię odpalania w kiosku.
Ad Nr. 8a: Wyrzutnia I …......... pal! (Rohr I …......... los!)
Uwagi podobnie jak w punkcie Nr. 8. Nie jest konieczne
stosowanie 8-sekundowej pauzy. Wystrzelenie torped należy
przeprowadzić jak najszybciej. Przed każdym strzałem należy czekać
na meldunek »Synchronizacja« (»Deckung«).
Ad Nr. 9: Opuścić stanowiska bojowe! (Wegtreten von Gefechtsstation!)
Po tym rozkazie wyłącza się instalacje odpalania, kierowania
ogniem oraz przekazywania rozkazów. Przełączniki i wskaźniki na
poszczególnych przyrządach ustawia się w położenie »0« lub
»Wyłączony« (»Aus«).
26 III B
B. Bez użycia systemu kierowania ogniem (patrz rozdział I B)
Ad Nr. 1: Na stanowiska bojowe! (Auf Gefechtsstation!)
Jest to ogólny rozkaz, odnoszący się do wszystkich stanowisk okrętu
podwodnego.
1. Obsadzone zostają dziobowe i rufowe wyrzutnie torpedowe.
2. Wszystkie urządzenia nastawcze torped są podłączane w
położeniu początkowym.
3. Instalacje odpalania oraz przekazywania rozkazów są włączane i
sprawdzane jest ich działanie.
Ad Nr. 2: Przygotować wyrzutnie od I do IV do strzału podwodnego
(Rohr I bis IV klarmachen zum Unterwasserschuß!)
Ten rozkaz należy wydać tak wcześnie jak to tylko możliwe.
1. Wymienione wyrzutnie zostają zalane.
2. Zewnętrzne pokrywy zalanych wyrzutni zostają otwarte.
Zalanie wyrzutni oraz otwarcie pokryw zewnętrznych
wyrzutni jest meldowane do Centrali przed rozpoczęciem tych
operacji, aby L.I. mógł podjąć odpowiednie działania mające na
celu zachowanie trymu okrętu
3. Butle strzelnicze napełniane sprężonym powietrzem. Po ich
napełnieniu, ciśnienie sprężonego powietrza jest na bieżąco
obserwowane i utrzymywane przez Mata Torpedystę. Musi on się
wykazać przy tym najwyższą sumiennością, ponieważ
niewystarczające ciśnienie w butlach strzelniczych może
spowodować, że torpedy utkną w wyrzutni (tzw. Rohrläufers).
4. Zawór kierunkowy należy przestawić w położenie »Strzał
podwodny« (»Schuß bei Unterwasserfahrt«).
Ad Nr. 3: Poczwórna salwa torpedowa przy stałym kącie odchylenia
żyroskopowego! Odpalanie z kiosku! (Viererfächer mit festem
Schußeinkel! Abfeuerung Turm!)
1. Personel w kiosku obsługujący skrzynki sterujące systemu
celowania przestawia
»przełącznik wyboru nadajnika namiaru« (»Zielrichtung«) w
położenie »Wyłączony« (»Aus«),
»przełącznik wyboru odbiornika kąta odchylenia
żyroskopowego« Schußrichtung«) w położenie »Dziobowy
przedział torpedowy« (»Bug-Torpedoraum«).
2. Na skrzynkach sterujących systemu odpalania:
»Przełącznik wyboru wyrzutni« Einzelschuß«) w położenie
»Salwa« (»Fächer«),
»Przełącznik wyboru wyrzutni do strzału salwą«
Fächerschuß«) w położenie »Wyrzutnie I, III, II, IV« (»Rohr I,
III, II, IV«),
»Przełącznik wyboru miejsca odpalania« T-Abf.-Schalter«) w
położeniu »Kiosk« (»Turm«).
3. Obsługa odbiornika kąta odchylenia żyroskopowego przestawia
przełącznik rodzaju salwy torpedowej w położenie »Salwa 4-
torpedowa« 4er-Fächer«) i włącza zasilanie silnika
serwomechanizmu.
Ad Nr. 4: Głębokość biegu torpedy 4! Prędkość torpedy 30! Itd. (Tiefe
4, Torpedogeschwindigkeit 30! usw.)
1. Głębokość biegu torpedy 4 oraz prędkość torpedy 30 jest
nastawiana na wszystkich przygotowanych do strzału
wyrzutniach.
III B 27
2. Starszy Sternik określa na podstawie tablic lub przy użyciu
kalkulatora torpedowego kąt strzału torpedy oraz nastawia go na
pierścieniu kąta strzału peryskopu (Vorhaltschieber)
16
.
Ad Nr. 5: Kąt rozproszenia salwy torpedowej 18! (Streubefehl 18!)
(szacowany)
Kąt rozproszenia salwy torpedowej jest przekazywany głosowo
do dziobowego przedziału torpedowego, gdzie jest nastawiany przez
obsługę na odbiorniku kąta odchylenia żyroskopowego.
Ad Nr. 6
u. 6a: Stały kąt odchylenia żyroskopowego 20! lub Stały kąt odchylenia
żyroskopowego 0! (Fester Schußwinkel 20! bzw. Fester
Schußwinkel 0!)
1. Starszy Sternik nastawia nakazany kąt odchylenia
żyroskopowego na pierścieniu namiarowym (Gradkranz)
peryskopu.
2. Starszy Sternik określa na podstawie tablic poprawkę paralaksy
jako poprawkę do odłożenia na celu
17
.
3. Obsługa wprowadza do odbiornika kąta odchylenia
żyroskopowego nakazany kąt odchylenia żyroskopowego.
Ad Nr. 7: Przygotować się do salwy! (Fächer fertig!)
1. Wyciągnąć zawleczki mechanizmów spustowych wyrzutni
torpedowych.
2. Odbezpieczyć ręczne mechanizmy spustowe wyrzutni
torpedowych w dziobowym przedziale torpedowym.
3. Odbezpieczyć dźwignię odpalania w kiosku.
Ad Nr. 8: Salwa ….............. pal! (Fächer ….............. los!)
Pomiędzy słowami »Salwa« Fächer«) i »pal« los«) należy
zrobić pauzę około 8 sekund, aby L.I. mógł podjąć odpowiednie
środki w celu utrzymania trymu okrętu.
1. Nacisnąć dźwignię odpalania w kiosku.
2. Obsługa wyrzutni torpedowych uruchamia ręczne mechanizmy
spustowe odpowiednich wyrzutni wskazywanych przez lampki
kontrolne systemu odpalania.
Nie jest dozwolona ponowna próba odpalenia torpedy,
która nie opuściła wyrzutni. W takim przypadku konieczne jest
złożenie Dowódcy odpowiedniego meldunku, że nie udało się
wystrzelić torpedy (wraz z numerem wyrzutni).
28 III B
Po strzale:
1. Napiąć i zabezpieczyć pręty spustowe wyrzutni torpedowych.
2. Zamknąć zewnętrzne pokrywy wyrzutni.
3. Przestawić zawory kierunkowe wyrzutni w pozycję »Strzał
nawodny« (»Schuß bei Überwasserfahrt«).
4. Zabezpieczyć dźwignię odpalania w kiosku.
Ad Nr. 9: Opuścić stanowiska bojowe! (Wegtreten von Gefechtsstation!)
Wyłączyć instalacje odpalania oraz przekazywania rozkazów.
Przełączniki i wskaźniki na poszczególnych przyrządach ustawia się
w położenie »0« lub »Wyłączony« (»Aus«).
III C 29
C. Przy częściowo uszkodzonym systemie (patrz rozdziały II A i B)
Wobec wielu potencjalnych możliwości awarii poszczególnych
elementów automatycznego systemu kierowania ogniem torpedowym,
w przypadku wystąpienia uszkodzenia stosowane są dwie podstawowe
konfiguracje systemu, które w przypadku najpowszechniejszych
awarii – umożliwiają przeprowadzenie strzelania.
Odnośnie rozdziału II A:
Niesprawny jest nadajnik namiaru celu (TZR-Geber) lub łącze
selsynowe przekazujące namiar z celownika do kalkulatora.
Następujące elementy systemu są sprawne:
a) kalkulator torpedowy,
b) łącza selsynowe przekazujące kąt odchylenia żyroskopowego oraz
kąt rozproszenia salwy torpedowej z kalkulatora do odbiornika
kąta odchylenia żyroskopowego,
c) odbiornik kąta odchylenia żyroskopowego.
Jeżeli niesprawne jest łącza selsynowe, prowadzący strzelanie
wydaje rozkaz Stały namiar …... ! (Feste Seite …... !). Obsługa
kalkulatora torpedowego powtarza wartość namiaru, wprowadza go do
urządzenia oraz potwierdza wykonanie. W momencie odpalenia
torpedy, peryskop lub celownik nocny musi być nastawiony według
nakazanego namiaru. Torpedy mogą być odpalone, gdy cel przejdzie
przez siatkę celowniczą peryskopu lub celownika nocnego. Nie
wydaje się rozkazu »Bieżący kąt biegu« (»Lage laufend«).
Jeżeli jest sprawny serwomechanizm komponentu namiaru celu
kalkulatora oraz przącznik śledzenia celu, wówczas stosuje się
następującą konfigurację:
Na skrzynkach sterujących systemu celowania:
»przełącznik wyboru nadajnika namiaru« Zielrichtung«) w
położenie odpowiadające używanemu celownikowi,
silnik komponentu namiaru celu kalkulatora jest włączany,
przełącznik śledzenia celu jest ustawiany w pozycji
»Niebieski (Wyłączyć namiar na bieżąco)« Blau (Nicht folgen)«).
Pozostałe rozkazy jak w rozdziale II A.
Taka konfiguracja systemu umożliwia uniezależnienie kąta
odchylenia żyroskopowego od zmian kursu okrętu. Jest możliwe
strzelanie salw torpedowych podczas wykonywania zwrotu oraz w
przypadku silnego myszkowania.
Ad Nr. 1: Na stanowiska bojowe! (Auf Gefechtsstation!)
1. Obsadzone zostają dziobowe i rufowe wyrzutnie torpedowe.
2. Wszystkie urządzenia nastawcze torped podłączane w
położeniu początkowym.
3. Instalacje odpalania, kierowania ogniem oraz przekazywania
rozkazów są włączane i sprawdzane jest ich działanie.
4. Wszystkie serwomechanizmy kalkulatora torpedowego
włączane i sprawdzane jest ich działanie. Następnie silnik
komponentu »Bieżący kąt biegu« Lage laufend«) jest
wyłączany.
30 III C
Ad Nr. 2: Przygotować wyrzutnie od I do IV do strzału podwodnego
(Rohr I bis IV klarmachen zum Unterwasserschuß!)
Ten rozkaz należy wydać tak wcześnie jak to tylko możliwe.
1. Wymienione wyrzutnie zostają zalane.
2. Zewnętrzne pokrywy zalanych wyrzutni zostają otwarte.
Zalanie wyrzutni oraz otwarcie pokryw zewnętrznych
wyrzutni jest meldowane do Centrali przed rozpoczęciem tych
operacji, aby L.I. mógł podjąć odpowiednie działania mające na
celu zachowanie trymu okrętu
3. Butle strzelnicze napełniane sprężonym powietrzem. Po ich
napełnieniu, ciśnienie sprężonego powietrza jest na bieżąco
obserwowane i utrzymywane przez Mata Torpedystę. Musi on się
wykazać przy tym najwyższą sumiennością, ponieważ
niewystarczające ciśnienie w butlach strzelniczych może
spowodować, że torpedy utkną w wyrzutni (tzw. Rohrläufers).
4. Zawór kierunkowy należy przestawić w położenie »Strzał
podwodny« (»Schuß bei Unterwasserfahrt«).
Ad Nr. 3: Poczwórna salwa torpedowa przy użyciu kalkulatora
torpedowego, stały namiar na cel! Odpalanie z kiosku!
(Viererfächer mit Vorhaltrechner, feste Seite! Abfeuerung Turm!)
1. Personel w kiosku obsługujący skrzynki sterujące systemu
celowania przestawia
»przełącznik wyboru nadajnika namiaru« (»Zielrichtung«) w
położenie odpowiadające używanemu celownikowi,
»przełącznik wyboru odbiornika kąta odchylenia
żyroskopowego« Schußrichtung«) w położenie »Dziobowy
przedział torpedowy« (»Bug-Torpedoraum«).
2. Na skrzynkach sterujących systemu odpalania:
»Przełącznik wyboru wyrzutni« Einzelschuß«) w położenie
»Salwa« (»Fächer«),
»Przełącznik wyboru wyrzutni do strzału salwą«
Fächerschuß«) w położenie »Wyrzutnie I, III, II, IV«
Rohr I, III, II, IV«),
»Przełącznik wyboru miejsca odpalania« T-Abf.-Schalter«) w
położeniu »Kiosk« (»Turm«).
3. Obsługa kalkulatora torpedowego ustawia przełącznik paralaksy
na »wyrzutnie dziobowe« (»Vordere Rohre«).
4. Obsługa odbiornika kąta odchylenia żyroskopowego przestawia
przełącznik rodzaju salwy torpedowej w położenie »Salwa 4-
torpedowa« 4er-Fächer«) i włącza zasilanie silnika
serwomechanizmu.
Ad Nr. 4: Stały namiar na cel 20! (Feste Seite 20!)
Obsługa kalkulatora powtarza wartość stałego namiaru na cel
oraz wprowadza go do kalkulatora. Następnie celownik (peryskop lub
UZO) jest nastawiany na nakazany namiar.
Ad Nr. 5: Głębokość biegu torpedy 4! Prędkość torpedy 30! itd (Tiefe 4!
Torpedogeschwindigkeit 30!) usw
1. Głębokość biegu torpedy 4 oraz prędkość torpedy 30 jest
nastawiana na wszystkich przygotowanych do strzału
wyrzutniach.
III C 31
2. Obsługa kalkulatora torpedowego powtarza i wprowadza
nakazane wartości. Każda wprowadzona wartość jest
potwierdzana meldunkiem »Nastawiono« (»Steht«).
Wartości dla kalkulatora należy podawać w niezmiennej
kolejności. Ponadto, wskazane jest przewidywanie ruchu celu.
Jeżeli cel zygzakuje, aktualne dane celu powinny być podawane
tuż przed strzałem.
3. W przypadku strzelania salwą, obliczony przez kalkulator kąt
rozproszenia salwy torpedowej jest przekazywany do odbiornika
kąta odchylenia żyroskopowego przy pomocy łącza selsynowego
lub głosowo.
4. Obsługa odbiornika kąta odchylenia żyroskopowego obracając
pokrętłem doprowadza do synchronizacji wskaźnika
nastawionego kąta rozproszenia salwy torpedowej ze
wskazaniami pochodzącymi z kalkulatora torpedowego lub też
nastawia wartość przekazaną głosowo.
Ad Nr. 6: Przygotować się do salwy! Prędkość zwrotu 2 na sterburtę!
(Fächer fertig! Grün 2!)
1. Wyciągnąć zawleczki mechanizmów spustowych wyrzutni
torpedowych.
2. Odbezpieczyć ręczne mechanizmy spustowe wyrzutni
torpedowych w dziobowym przedziale torpedowym.
3. Odbezpieczyć dźwignię odpalania w kiosku.
4. Wprowadzić do kalkulatora poprawkę prędkości kątowej
wykonywanego zwrotu. Poprawka prędkości kątowej
wykonywanego zwrotu jest wprowadzana zawsze, gdy okręt
wykonuje zwrot w trakcie odpalania torped (także przy strzałach
pojedynczych).
5. Obserwować na kalkulatorze lampkę kontrolną synchronizacji.
Obsługa kalkulatora melduje, gdy lampka się zapali:
jednorazowo: Synchronizacja! (Deckung!)
a gdy zgaśnie:
na bieżąco: Brak synchronizacji! (Keine Deckung!)
Ad Nr. 7: Salwa …........ pal! (Fächer …........ los!)
Pomiędzy słowami »Salwa« Fächer«) i »pal« los«) należy
zrobić pauzę około 8 sekund, aby L.I. mógł podjąć odpowiednie
środki w celu utrzymania trymu okrętu.
1. Nacisnąć dźwignię odpalania w kiosku.
2. Obsługa wyrzutni torpedowych uruchamia ręczne mechanizmy
spustowe odpowiednich wyrzutni wskazywanych przez lampki
kontrolne systemu odpalania.
32 III C
Nie jest dozwolona ponowna próba odpalenia torpedy,
która nie opuściła wyrzutni. W takim przypadku konieczne jest
złożenie Dowódcy odpowiedniego meldunku, że nie udało się
wystrzelić torpedy (wraz z numerem wyrzutni).
Po strzale:
1. Napiąć i zabezpieczyć pręty spustowe wyrzutni torpedowych.
2. Zamknąć zewnętrzne pokrywy wyrzutni.
3. Przestawić zawory kierunkowe wyrzutni w pozycję »Strzał
nawodny« (»Schuß bei Überwasserfahrt«).
4. Zabezpieczyć dźwignię odpalania w kiosku.
Ad Nr. 8: Opuścić stanowiska bojowe! (Wegtreten von Gefechtsstation!)
Po tym rozkazie wyłącza się instalacje odpalania, kierowania
ogniem oraz przekazywania rozkazów. Przełączniki i wskaźniki na
poszczególnych przyrządach ustawia się w położenie »0« lub
»Wyłączony« (»Aus«).
Odnośnie rozdziału II B:
System elektryczny kalkulatora oraz łącza selsynowe przekazujące kąt
odchylenia żyroskopowego i kąt rozproszenia salwy torpedowej a także
odbiornik kąta odchylenia żyroskopowego jest niesprawny.
(Kalkulator torpedowy funkcjonuje jako mechaniczne urządzenie liczące.
System odpalania torped jest również sprawny.)
Operator kalkulatora torpedowego stwierdzając, że jeden lub więcej
serwomechanizmów lub też podświetlenie tarcz kalkulatora nie działa składa
meldunek: System elektryczny niesprawny! Prowadzący strzelanie rozkazuje:
Stały kąt odchylenia żyroskopowego .....! (Fester Schußwinkel .....!).
Nakazany stały kąt odchylenia żyroskopowego jest wprowadzany do
kalkulatora torpedowego oraz przekazywany głosowo do dziobowego
przedziału torpedowego, gdzie jest wprowadzany przez obsługę do odbiornika
kąta odchylenia żyroskopowego.
Do kalkulatora torpedowego wprowadzane wszystkie pozostałe
parametry ruchu celu. Wprowadzając dane do kalkulatora należy zwrócić
uwagę, aby kąt odchylenia żyroskopowego pozostał bez zmian. Obliczony
przez kalkulator kąt namiaru na cel zostaje zameldowany prowadzącemu
strzelanie i nastawiony na peryskopie lub celowniku nocnym. Torpedy zostają
odpalone w momencie przejścia celu przez siatkę celownika.
Obliczony przez kalkulator kąt rozproszenia salwy torpedowej zostaje
przekazany głosowo do dziobowego przedziału torpedowego, gdzie zostaje
wprowadzony przez obsługę do odbiornika kąta odchylenia żyroskopowego.
Uwaga: 1. Salwa torpedowa może być odpalana tylko przy stałym kursie
okrętu.
2. W tej konfiguracji systemu kierowania ogniem, obliczanie
bieżącego kąta biegu celu oraz uniezależnienie kąta odchylenia
żyroskopowego od zmian kursu okrętu nie jest dostępne.
III C 33
3. Należy zwracać uwagę, aby wskaźniki paralaksy utrzymane były
zsynchronizowane. Jeżeli silnik komponentu paralaksy jest
sprawny, można go włączyć aby automatycznie synchronizował
wskazania paralaksy odciążając w ten sposób obsługę
kalkulatora. Należy także zwrac uwagę wskazania kąta biegu
celu.
Ad Nr. 1: Na stanowiska bojowe! (Auf Gefechtsstation!)
1. Obsadzone zostają dziobowe i rufowe wyrzutnie torpedowe.
2. Wszystkie urządzenia nastawcze torped podłączane w
położeniu początkowym.
3. Instalacje odpalania, kierowania ogniem oraz przekazywania
rozkazów są włączane i sprawdzane jest ich działanie.
4. Jeżeli kalkulator torpedowy jest sprawny włączyć i sprawdzić
działanie silnika komponentu paralaksy.
Ad Nr. 2: Przygotować wyrzutnie od I do IV do strzału podwodnego!
(Rohr I bis IV klarmachen zum Unterwasserschuß!)
Ten rozkaz należy wydać tak wcześnie jak to tylko możliwe.
1. Wymienione wyrzutnie zostają zalane.
2. Zewnętrzne pokrywy zalanych wyrzutni zostają otwarte.
Zalanie wyrzutni oraz otwarcie pokryw zewnętrznych
wyrzutni jest meldowane do Centrali przed rozpoczęciem tych
operacji, aby L.I. mógł podjąć odpowiednie działania mające na
celu zachowanie trymu okrętu.
3. Butle strzelnicze napełniane sprężonym powietrzem. Po ich
napełnieniu, ciśnienie sprężonego powietrza jest na bieżąco
obserwowane i utrzymywane przez Mata Torpedystę. Musi on się
wykazać przy tym najwyżs sumiennością, ponieważ
niewystarczające ciśnienie w butlach strzelniczych może
spowodować, że torpedy utkną w wyrzutni (tzw. Rohrläufers).
4. Zawór kierunkowy należy przestawić w położenie »Strzał
podwodny« (»Schuß bei Unterwasserfahrt«).
Ad Nr. 3: Poczwórna salwa torpedowa przy użyciu kalkulatora
torpedowego, stały kąt odchylenia żyroskopowego! Odpalanie z
kiosku! (Viererfächer mit Verhaltrechner, fester Schußwinkel!
Abfeuerung Turm!)
1. Personel w kiosku obsługujący skrzynki sterujące systemu
celowania przestawia
»przełącznik wyboru nadajnika namiaru« Zielrichtung«) w
położenie »Wyłączony« (»Aus«),
»przełącznik wyboru odbiornika kąta odchylenia
żyroskopowego« Schußrichtung«) w położenie »Dziobowy
przedział torpedowy« (»Bug-Torpedoraum«).
2. Na skrzynkach sterujących systemu odpalania:
»Przełącznik wyboru wyrzutni« (»Einzelschuß«) w położenie
»Salwa« (»Fächer«),
»Przełącznik wyboru wyrzutni do strzału salwą«
Fächerschuß«) w położenie »Wyrzutnie I, III, II, IV« Rohr I,
III, II, IV«),
»Przełącznik wyboru miejsca odpalania« (»T-Abf.-Schalter«) w
położeniu »Kiosk« (»Turm«).
34 III C
3. Obsługa kalkulatora torpedowego ustawia przełącznik paralaksy
na »wyrzutnie dziobowe« (»Vordere Rohre«).
4. Obsługa odbiornika kąta odchylenia żyroskopowego przestawia
przełącznik rodzaju salwy torpedowej w położenie »Salwa 4-
torpedowa« (»4er-Fächer«).
Ad Nr. 4: Głębokość biegu torpedy 4! Prędkość torpedy 30! Itd. (Tiefe
4, Torpedogeschwindigkeit 30! usw.)
1. Głębokość biegu torpedy 4 oraz prędkość torpedy 30 jest
nastawiana na wszystkich przygotowanych do strzału
wyrzutniach.
2. Obsługa kalkulatora torpedowego powtarza i wprowadza
nakazane wartości. Każda wprowadzona wartość jest
potwierdzana meldunkiem »Nastawiono« (»Steht«).
Wartości dla kalkulatora należy podawać w niezmiennej
kolejności. Ponadto, wskazane jest przewidywanie ruchu celu.
Jeżeli cel zygzakuje, aktualne dane celu powinny być podawane
tuż przed strzałem.
3. W przypadku strzelania salwą, obliczony przez kalkulator kąt
rozproszenia salwy torpedowej jest przekazywany do odbiornika
kąta odchylenia żyroskopowego głosowo.
Ad Nr. 5: Stały kąt odchylenia żyroskopowego 20! (Fester Schußwinkel
20!)
1. Stały kąt odchylenia żyroskopowego jest przekazany głosowo do
dziobowego przedziału torpedowego, gdzie jest nastawiany przez
obsługę na odbiorniku kąta odchylenia żyroskopowego.
2. Nakazany kąt odchylenia żyroskopowego 20 jest wprowadzany
do kalkulatora torpedowego, po czym następuje potwierdzenie:
Stały kąt odchylenia żyroskopowego 20 nastawiony!
(Fester Schußwinkel 20 steht!)
(Obsługa kalkulatora melduje bez rozkazu obliczone wartości
kąta namiaru na cel oraz kąta rozproszenia salwy torpedowej.)
Ad Nr. 6: Pytam o namiar i kąt rozproszenia salwy torpedowej! (Frage
Seite und Streuwinkel!)
1. Obsługa kalkulatora melduje obliczone przez kalkulator wartości
namiaru na cel oraz kąta rozproszenia salwy torpedowej dla
stałego kąta odchylenia żyroskopowego.
III C 35
2. Na namiar meldowany przez obsługę kalkulatora ustawiany jest
peryskop lub celownik nocny UZO.
Ad Nr. 7: Kąt rozproszenia salwy torpedowej 18! (Streubefehl 18!)
Kąt rozproszenia salwy torpedowej jest przekazywany głosowo
do dziobowego przedziału torpedowego, gdzie jest nastawiany przez
obsługę na odbiorniku kąta odchylenia żyroskopowego.
Ad Nr. 8: Przygotować się do salwy! (Fächer fertig!)
1. Wyciągnąć zawleczki mechanizmów spustowych wyrzutni
torpedowych.
2. Odbezpieczyć ręczne mechanizmy spustowe wyrzutni
torpedowych w dziobowym przedziale torpedowym.
3. Odbezpieczyć dźwignię odpalania w kiosku.
Ad Nr. 9: Salwa …....... pal! (Fächer …....... los!)
Pomiędzy słowami »Salwa« Fächer«) i »pal« los«) należy
zrobić pauzę około 8 sekund, aby L.I. mógł podjąć odpowiednie
środki w celu utrzymania trymu okrętu.
1. Nacisnąć dźwignię odpalania w kiosku.
2. Obsługa wyrzutni torpedowych uruchamia ręczne mechanizmy
spustowe odpowiednich wyrzutni wskazywanych przez lampki
kontrolne systemu odpalania.
Nie jest dozwolona ponowna próba odpalenia torpedy,
która nie opuściła wyrzutni. W takim przypadku konieczne jest
złożenie Dowódcy odpowiedniego meldunku, że nie udało s
wystrzelić torpedy (wraz z numerem wyrzutni).
W celu przeprowadzenia późniejszej analizy ataku, zapisać
wszystkie parametry strzału
18
.
Po strzale:
1. Napiąć i zabezpieczyć pręty spustowe wyrzutni torpedowych.
2. Zamknąć zewnętrzne pokrywy wyrzutni.
3. Przestawić zawory kierunkowe wyrzutni w pozycję »Strzał
nawodny« (»Schuß bei Überwasserfahrt«).
4. Zabezpieczyć dźwignię odpalania w kiosku.
Ad Nr. 10: Opuścić stanowiska bojowe! (Wegtreten von Gefechtsstation!)
Wyłączyć instalacje odpalania oraz przekazywania rozkazów.
Przełączniki i wskaźniki na poszczególnych przyrządach ustawia się
w położenie »0« lub »Wyłączony« (»Aus«).
36 III D
D. Możliwości strzału salwą
1. Salwa w przypadku niesprawnej wyrzutni I lub IV
Jeżeli zachodzi konieczność wystrzelenia salwy potrójnej, a
niesprawne wyrzutnie I lub IV
19
, możliwe jest użycie konfiguracji dla salwy
poczwórnej. Wówczas uszkodzona wyrzutnia nie bierze udziału w salwie
(zabezpieczyć!). Aby salwa była symetryczna, punkt celowania musi być
przesunięty o połowę długości celu.
Uwaga: Gdy uszkodzona jest wyrzutnia I, punkt celowania jest
przesunięty o połowę długości celu w prawo.
Gdy uszkodzona jest wyrzutnia IV, punkt celowania jest
przesunięty o połowę długości celu w lewo.
2. Salwa w przypadku niesprawnych wyrzutni I i II lub wyrzutni III i IV
W podobny sposób można użyć wyrzutni I i II lub III i IV do
wystrzelenia podwójnej salwy torpedowej.
20
. Należy wówczas wybrać
salwę potrójną, niesprawną wyrzutnię zabezpieczyć a punkt celowania
przesunąć o połowę długości celu.
Uwaga: Przy salwie z wyrzutni I i II punkt celowania należy przesunąć o
połowę długości celu w lewo.
Przy salwie z wyrzutni III i IV punkt celowania należy przesunąć
o połowę długości celu w prawo.
3. Salwa wielokrotna
Salwa wielokrotna do kilku celów płynących tym samym kursem może
być przeprowadzona w ten sam sposób co wielokrotny strzał pojedynczy.
Podczas zmiany celu należy jedynie wprowadzić do kalkulatora nową
odległość do celu oraz ewentualnie długość celu
21
.
Przykładowe rozkazy:
»Salwa wielokrotna« z wyrzutni I i III oraz III
22
i IV przy użyciu
kalkulatora torpedowego! Włączyć celownik nocny! (»Verbundene
Zweierfächer« aus Rohr I und III, III und IV mit
Vorhaltrechner! Schaltung Zieloptik!)
Najpierw strzał z wyrzutni I i III! Przełączyć na rozkaz!
(Esschießt zuerst Rohr I und III! Umschalten auf Befehl!)
Uwaga: Rozkaz do przełączenia wyrzutni powinien zostać wydany
dopiero wtedy, gdy dźwignia odpalania znajduje się w położeniu
»Wyłączony« Aus«) a układ czasowy zakończył odpalanie
torped. Wówczas kolejna salwa może zostać odpalona
momentalnie w chwili przełączenia wyrzutni.
1 Strzał salwą to wystrzelenie kilku torped, których żyroskopy zostały
nastawione na ten sam kąt odchylenia żyroskopowego zmodyfikowany
o wartość kąta rozproszenia salwy torpedowej.
Strzał wielokrotny to strzał wystrzelenie kilku torped, których
żyroskopy zostały nastawione na różne kąty odchylenia
żyroskopowego.
2 Tzn. używając kalkulatora torpedowego do obliczenia kąta strzału, ale
bez użycia automatycznego systemu przekazywania kąta odchylenia
żyroskopowego do torped.
3 Należy pamiętać, że przykłady zostały opracowane w oparciu o wariant
systemu kierowania ogniem torpedowym przeznaczonym dla U-
Bootów typu IX. Na okrętach tego typu skrzynki sterujące systemów
celowania oraz odpalania znajdowały się w kiosku, dlatego stamtąd
przychodzą meldunki dotyczące ustawień tych systemów. W przypadku
okrętów typu VII, odpowiednie meldunki pochodziłyby z centrali.
4 Na odbiorniku kąta odchylenia żyroskopowego w dziobowym
przedziale torpedowym.
5 Meldunek „Synchronizacja” oznacza, że żyroskopy torped zostały
nastawione na kąt odchylenia żyroskopowego obliczony przez
kalkulator. Meldunek „Brak synchronizacji” oznacza, że żyroskopy
w trakcie nastawiania (automatycznie przez serwomechanizm lub
ręcznie przez obsługę).
6 Funkcję Oficera Torpedowego pełnił Pierwszy Oficer Wachtowy
(IWO).
7 Odczytany z tablic kąt rozproszenia salwy torpedowej nastwiany był
ręcznie przez obsługę na odbiorniku kąta odchylenia żyroskopowego.
8 Stały kąt odchylenia żyroskopowego jest wyznaczany na podstawie
tablic.
9 Sprawdzenie, czy odpowiednie pary nadajnik-odbiornik wskazują takie
same wartości.
10 Np. przepompowanie wody pomiędzy zbiornikami trymowymi.
11 Wymagane ciśnienie powietrza w butlach strzelniczych zależy od
głębokości (atak w zanurzeniu/na powierzchni) i odczytywane jest z
odpowiednich tablic.
12 Zawór kierunkowy kieruje przepływem sprężonego powietrza
wypychającego torpedę z wyrzutni. Może on kierować powietrze albo
pomiędzy tłok a wewnętrzną pokrywę wyrzutni w przypadku strzału
podwodnego lub też pomiędzy torpedę a tłok w przypadku strzału
nawodnego.
13 W praktyce dwóch podwójnych salw torpedowych w przypadku
okrętów typu VII i IX, które uzbrojone były w cztery dziobowe
wyrzutni torpedowe. W przypadku okrętów typu XXI z sześcioma
dziobowymi wyrzutniami możliwości salw jest odpowiednio więcej.
14 Peryskop lub celownik nocny (UZO)
15 Kalkulator torpedowy umożliwiał po wprowadzeniu kąta biegu celu
bieżące wyliczanie tego kąta na podstawie zmiany namiaru. Gdy po
dłuższej chwili namiar na cel się zmienił, odpowiednio zmienił się
także jego kąt biegu. Wówczas można było porównać obliczony kąt
biegu z kątem biegu szacowanym na podstawie obserwacji.
16 W przypadku ataku torpedowego przeprowadzanego bez użycia
systemu kierowania ogniem torpedowym, do celowania używa sie
peryskopu. Peryskop jest wyposażony w dwa pierścienie: jeden
pierścień namiarowy (Gradkranz), który w ogólności służy do odczytu
namiaru, na jaki nastawiony jest peryskop oraz pierścień kąta strzału
torpedy (Vorhaltschieber). Odpowiednie ustawienie pierścienia kąta
strzału torpedy względem pierścienia namiaru oraz poprawne
wycelowanie peryskopu umożliwia wykonanie ataku przy użyciu
odchylenia żyroskopowego torped.
17 Kalkulatora torpedowy uwzględniał poprawkę paralaksy jako poprawkę
kątową. Gdy nie używano systemu kierowania ogniem, poprawka
paralaksy była uwzględniana jako wyprzedzenie punktu celowania.
18 Po każdym ataku sporządzany był raport, tzw. Schussmeldung, który
zawierał informacje o celu, wystrzelonych torpedach, parametrach
ataku oraz jego rezultacie.
19 Standardowa salwa potrójna składała się z torped wystrzelonych z
wyrzutni I, II, IV lub I, III, IV lub II, III, IV.
20 Standardowa salwa podwójna składała się z torped wystrzelonych z
wyrzutni II, III lub I, III lub II, IV lub I, IV.
21 Odległość do celu oraz długość celu wpływała na wartość kąta
rozproszenia salwy torpedowej.
22 Prawdopodobnie pomyłka – chodzi o wyrzutnię II.